Of je bij Sterk dagelijks uren met je neus in de boeken zit? Nee hoor! Integendeel zelfs, de
uitdagingen waar jongeren mee kampen op het gebied van leren en gedrag worden heel
divers en creatief aangepakt door de begeleiders van Sterk. Praktijkonderwijs is een van
die methodes. Begeleiders Marc en Jolien nemen ons een ochtend mee de Sterk
praktijklokalen in.
In het technieklokaal wordt deze dinsdagochtend aandachtig gewerkt aan een bureaulamp.
Omringd door gereedschap en materialen die netjes geordend zijn in rekken, zitten twee
jongeren ieder aan een eigen werkbank te priegelen aan elektriciteitsdraadjes. De muziek
die uit de box klinkt zorgt voor een ontspannen sfeer en leidt zelfs tot een praatje tussen de
jongeren. Eerder liet individueel begeleider Marc al weten dat sociaal contact tussen de
jongeren hier niet vanzelfsprekend is. Sommigen hebben er veel moeite mee. De omgeving
van het praktijklokaal werkt blijkbaar stimulerend. Marc geeft de jongeren wat instructies of
helpt ze een handje als ze erom vragen. Op een gegeven moment raakt een van de twee
jongeren gefrustreerd: “Ik kan dit niet”, wordt er gezegd. Marc grijpt de situatie aan als
leermomentje: “Is het een kwestie van niet kunnen of is het gewoon nog niet gelukt op deze
manier en kunnen we het op een andere manier nog eens proberen?” Er wordt niet meteen
op gereageerd maar de stilte en gezichtsuitdrukking van de jongere verklappen zijn
overdenkingen.
Praktijkonderwijs vast onderdeel in het aanbod
Praktijkonderwijs (PO) is inmiddels een vast onderdeel in het aanbod voor jongeren bij Sterk
voor kind en gezin. Met twee praktijklokalen, een voor techniek en een voor beeldende
kunst, wordt er bewust aandacht gegeven aan enerzijds het leren van nieuwe vaardigheden
en anderzijds het komen tot nieuwe inzichten door met de handen in plaats van het hoofd te
werken. Marc vertelt: “Het begon ooit als een welkome manier van ontspannen naast de
verplichte leervakken. Soms werkt je hoofd gewoon niet mee, is de concentratie weg, is
praten lastig of is nieuwe informatie opnemen even te vermoeiend. Door aan de slag te gaan met je handen kan er weer ruimte ontstaan voor experiment, spel, plezier en ontspanning.
Je hoeft er ook niet goed in te zijn. Je kunt het even laten liggen of opnieuw beginnen.”
Hoewel PO niet verplicht is voor de jongeren bij Sterk, zien de begeleiders wel dat het voor
iedere jongere relevant kan zijn. Juist omdat het een nieuw perspectief kan bieden. Marc:
“Er zijn natuurlijk ook jongeren die het verschrikkelijk vinden. Maar dat zijn er maar weinig.
Ze hebben bijvoorbeeld echt moeite met motorische vaardigheden. Een lijdensweg willen
we er niet van maken dus dan is het ook oké om PO achterwege te laten.’’
Creaties binnen en buiten de comfortzone
Waar Marc de jongeren vooral leert zagen, boren, timmeren en plakken, brengt creatief
therapeut Jolien de jongeren juist creatieve, beeldende vaardigheden bij zoals aquarellen of tekenen. Haar creatieve praktijklokaal ademt dan ook een andere sfeer: materialen als
stiften, scharen, plaksel, verfbussen, papier en klei laten zien dat we in een kunstige ruimte
zijn beland. Werkstukjes van klei en grote panelen met graffiti-ontwerpen staan mooi
uitgestald. Ook hier zitten twee jongeren aan een eigen werktafel geconcentreerd te
werken. Vandaag met papier, kwast en verf. Jolien legt uit: “De jongeren zijn bij mij
beeldend bezig, ze ontdekken nieuwe materialen en hun eigenschappen. Niet ieder
materiaal werkt hetzelfde. Dat kan bijvoorbeeld een gevoel van ongemak of juist van
controle in iemand losmaken. Een potlood of pen voelt misschien vertrouwder om mee te
werken dan een kwast of spuitbus. Vervolgens is het niet alleen het instrument of
gereedschap wat iets met je kan doen, maar ook het materiaal zelf.” Jolien toont een
verfpalet dat op de tafel ligt: “De jongeren zijn nu bijvoorbeeld bezig met waterverf. Dit is
vloeibaar en moeilijk controleerbaar. Als je daarmee aan de slag gaat, wordt gedrag
zichtbaar. Dat kan ook gebeuren wanneer ik de opdracht verander of bij het zien van de
eigengemaakte creatie. Kortom, het mooie van dingen creëren is dat taal niet meteen
noodzakelijk is. Zowel het maakproces als de creatie zelf brengen allerlei manieren naar
voren om jezelf uit te drukken. Dit werkt vooral heel goed bij de jongeren die moeite hebben
met praten of die juist alles weg relativeren en het lastig vinden om emoties te tonen.”
Vertrouwensband
Er valt voor jongeren dus veel nieuw inzicht te behalen in de praktijklokalen van Sterk. Zoals
dingen leren maken met je handen, je creativiteit ontdekken en bekend worden met je eigen
gedrag. Jolien voegt daaraan toe: “Ook voor ons team is deze methode van toegevoegde
waarde. Collega begeleiders die zich bezighouden met andere vormen van begeleiding
komen ook wel eens meedoen in de praktijklokalen. Ze hebben net als de jongeren nog geen kennis van bepaalde technieken. Zo leren de begeleiders en de jongeren mekaar op een gelijkwaardige manier kennen. Ze maken kennis met elkaars menselijkheid. Soms ben je enthousiast als iets wel lukt of juist teleurgesteld als het even niet lukt. Dat geldt voor
iedereen. Dit schept op een ongedwongen manier een vertrouwensband die in de verdere
begeleiding weer goed van pas komt.’’
Van creatie naar motivatie
De projecten in de praktijklokalen lijken voor vandaag aan een eind te komen. De jongeren
ruimen hun werkplekken netjes op en hun creaties worden zorgvuldig opgeborgen om er de volgende keer weer verder aan te werken. Jolien praat nog even na met de jongeren over hun ervaringen met het praktijkonderwijs bij Sterk. Een van de jongeren laat weten: “De
variatie in de opdrachten en technieken vind ik echt leuk. Ook vind ik het fijn dat we de tijd
voor opdrachten kunnen nemen.” De ander voegt enthousiast toe: “Je leert werken met veel
verschillende materialen die je anders nooit zou gebruiken, zoals graffiti.” Met een grijns op
hun gezichten concluderen ze: “Dit is eigenlijk het leukste onderdeel van Sterk.” Het
enthousiasme dat jongeren ervaren bij dit soort technische en creatieve projecten draagt
zeker een steentje bij aan de motivatie om naar Sterk te blijven komen. En die drijfveer is
hard nodig om hun persoonlijke stip aan de horizon te bereiken.
Comments